Nasza ekspertka Anna Sierpińska odpowiada na pytania
i wątpliwości dotyczące zmian klimatycznych.
Zapraszamy do lektury!
Rozwiązania w zakresie transportu, mające na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych z tego obszaru, opierają się w dużej mierze na zmianie wielu czynników; nie tylko rodzaju samochodu, którym się poruszamy. Wśród tych czynników jest np. rozbudowa publicznej sieci transportowej czy też takie planowanie przestrzeni miejskich i wiejskich, aby zmniejszyć potrzebę używania samochodu na co dzień. Każdy przedmiot, który wytwarzamy, ma określony koszt środowiskowy. Dlatego w pierwszej kolejności powinniśmy zastanawiać się, czy w ogóle potrzebujemy danej rzeczy. Produkcja, eksploatacja i utylizacja zarówno samochodów spalinowych, jak i elektrycznych, negatywnie wpływa na środowisko. Problemem nie są tylko baterie aut elektrycznych, o czym piszą niektóre media, ale też: zużycie zasobów na produkcję, starte drobiny opon, spaliny (zarówno CO2, jak i toksyczne substancje np. benzopireny), wycieki olejów, płynów hamulcowych itp., akumulatory aut spalinowych (zawierające m.in. ołów), wyposażenie aut (jego utylizacja) itd. Do tego dochodzi koszt (finansowy i środowiskowy) rozbudowy, utrzymania i remontowania infrastruktury drogowej. Po uwzględnieniu tych wszystkich czynników auta elektryczne wypadają korzystniej na tle spalinowych, szczególnie jeśli są zasilane energią z odnawialnych źródeł energii. Obecnie baterie zasilające używane w tych autach nadają się niemal w całości do powtórnego przetworzenia. Źródło https://climate.mit.edu/ask-mit/are-electric-vehicles-definitely-better-climate-gas-powered-cars
Wiele zmian w prawie może niekorzystnie odbić się na osobach o niskich zarobkach. Zadaniem państwa jest więc takie przeprowadzanie tych zmian, aby najsłabsi członkowie społeczeństwa nie odczuli ich dotkliwie. Wiele z nich jest jednak po prostu koniecznych, aby chronić zdrowie ludzi. Przykładem może być zakaz używania azbestu w budownictwie. Był to tani materiał, trudnopalny i chętnie używany jako pokrycia dachowe. Problem w tym, że drobinki azbestu powodują zmiany w płucach, w tym nowotworowe, i są w stanie bardzo długo przetrwać w środowisku. Mimo że od dekad naukowcy wiedzieli o szkodliwym wpływie azbestu na zdrowie ludzi, bardzo długo trwało, zanim został on wycofany. Przykładowo, w USA dopiero w 2024 r. weszło prawo zakazujące użycia azbestu w wielu zastosowaniach (choć nie we wszystkich). Pokrycia dachowe z innych materiałów niż azbest mogły być droższe, jednak pamiętajmy, że rosnąca konkurencja wymusiła obniżkę cen. Natomiast koszt utraty zdrowia czy życia na skutek zanieczyszczenia środowiska jest właściwie niepoliczalny. Pewne technologie muszą więc zostać zakazane, aby chronić ludzi. Od polityków zależy jednak, w jaki sposób zostanie to przeprowadzone i jakie będą tego skutki dla osób niezamożnych.
Patryk Zakrzewski
Stowarzyszenie Demagog
Członek zarządu w Stowarzyszeniu Demagog, koordynator Akademii Fact-checkingu, ekspert w zakresie edukacji medialnej. Od ponad sześciu lat prowadzi zajęcia na temat fake newsów i weryfikowania informacji w internecie dla uczniów i studentów, nauczycieli i edukatorów oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych i biznesu. Współpracuje m.in. z Fundacją TechSoup, Fundacją Szkoła z Klasą oraz Towarzystwem Inicjatyw Twórczych „ę”.
dr Magdalena Budziszewska
Uniwersytet Warszawski
Psycholożka i badaczka, związana z Wydziałem Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Redaktorka i współautorka podręcznika do edukacji klimatycznej „Klimatyczne ABC. Interdyscyplinarne Podstawy Współczesnej Wiedzy o Zmianie Klimatu”. Liderka wielu inicjatyw związanych z edukacją klimatyczną w Polsce. Bada wiedzę i emocje ludzi powiązane ze współczesnymi kryzysami środowiskowymi. Miłośniczka gór i dzikich istot.
Wojciech Wilk
Facylitator, badacz społeczny
Psycholog i socjolog. Na co dzień – już od ponad 10 lat – zajmuje się prowadzeniem badań społecznych, facylitacją procesów partycypacyjnych i strategicznych, a także mediacjami. Prowadzi spotkania i warsztaty przede wszystkim dla organizacji pozarządowych (m.in. Sieć Obywatelska Watchdog Polska, Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego, Fundacja Batorego, Koalicja Żywa Ziemia, Kooperatywa Spożywcza Dobrze, Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Kampania Przeciw Homofobii), ale również dla samorządów (m.in. Warszawa, Lublin, Piastów), Instytucji Kultury (m.in. Biennale Warszawa, Świetlice Krytyki Politycznej) czy jednostek naukowych. Cieszy się z każdej okazji do pracy z grupami niehierarchicznymi i ruchami obywatelskimi zajmującymi się ochroną praw człowieka i ochroną przyrody. Pomaga im ustalać zasady dobrej współpracy, rozwiązywać konflikty i ewaluować prowadzone działania. Pracował m.in. z Młodzieżowym Strajkiem Klimatycznym, Inicjatywą Dzikie Karpaty czy grupami organizującymi Marsze Równości w Gnieźnie i Bydgoszczy.
dr Aleksandra Kardaś
Fundacja Edukacji Klimatycznej
Fizyczka atmosfery i popularyzatorka nauki związana z Wydziałem Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, wiceprezeska Fundacji Edukacji Klimatycznej oraz członkini Zespołu doradczego ds. kryzysu klimatycznego przy Prezesie Polskiej Akademii Nauk. Jest redaktorką naczelną serwisu Naukaoklimacie.pl, autorką popularno-naukowej „Książki o wodzie”, a także współautorką podręczników „Nauka o klimacie" oraz „Klimatyczne ABC”.
Filip Springer
Pisarz i fotograf
Autor wielu cykli reporterskich oraz książek, m.in. „Miedzianka. Historia znikania”, „Wanna z kolumnadą”, „13 pięter”, „Miasto Archipelag”, „Źle urodzone”, „Mein Gott, jak pięknie”. Stypendysta Narodowego Centrum Kultury, Fundacji „Herodot” im. Ryszarda Kapuścińskiego i Miasta Stołecznego Warszawy. Nominowany do najważniejszych nagród literackich w Polsce. Jego książki tłumaczone są na angielski, niemiecki, rosyjski, czeski i węgierski, w przygotowaniu jest także tłumaczenie na chiński. Współpracuje z Instytutem Reportażu w Warszawie, współtwórca festiwalu literackiego MiedziankaFest i Miedzianka po drodze.
Magdalena Latuch
Animatorka społeczna, trenerka
Animatorka społeczna, facylitatorka, trenerka. Na co dzień współpracuje z Fundacją Nowej Wspólnoty, Fundacją Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego oraz Towarzystwem Inicjatyw Twórczych “ę” towarzysząc grupom projektowym oraz indywidualnym twórcom zmiany społecznej w ich codziennych wyborach i działaniach. Jako tutorka współpracuje z pracownikami domów kultury wspierając ich w procesie rozwoju w programach przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu. Główne obszary jej działań to prowadzenie dialogów społecznych, budowanie zespołu i przywództwo włączające.
Henryk Stawicki
Change Pilots
Współprowadzi Change Pilots, firmę doradztwa wzorniczego wyróżnioną jako „Dostawcy pozytywnej zmiany w biznesie” w raporcie Startupy Pozytywnego Wpływu. Pomaga organizacjom tworzyć strategie w oparciu o design oraz zrównoważone projektowanie. W zespole dostarcza multikulturową perspektywę dzięki wieloletniej praktyce, m.in. w Nowym Jorku, Londynie, Sztokholmie i Łodzi. Partner w szwedzkiej firmie konsultingowej Next Agents, członek think tanków Service Design Polska oraz circulardesign.pl, a także od 7 lat Dyrektor Programowy Design talks Business Sustainability Summit, konferencji o zrównoważonym projektowaniu jako wartości biznesowej. Wykłada Zarządzanie wzornictwem i Human Centered Design w School of Form oraz gościnnie Circular Design w Polsce i zagranicą. Jest też nauczycielem jogi i biegaczem długodystansowym.
Justyna Turek
Trener, konsultant komunikacji perswazyjnej
Projektantka, badaczka i inicjatorka idei. Tworzy procesy, doświadczenia oraz systemy wizualne pozwalające brandom, organizacjom i wydarzeniom spójnie komunikować wartość oferowaną swoim użytkownikom. Swoje doświadczenie zdobyła pracując w studiach projektowych, centrach designu i ośrodkach kultury w Paryżu, Helsinkach, Nowym Jorku i Łodzi. W ciągu roku kilkakrotnie podróżuje po całym świecie w celu zbierania inspiracji i wiedzy o zmieniających się społeczeństwach i kulturach. Współzałożycielka polskiej firmy doradztwa wzorniczego Change Pilots oraz szwedzkiej Next Agents. Członkini zespołu Service Design Polska think tank. Pasjonatka zrównoważonego rozwoju, human-centered design i mindfulness.
Marcin Popkiewicz
Fundacja Edukacji Klimatycznej
Analityk megatrendów, ekspert i dziennikarz zajmujący się powiązaniami w obszarach gospodarka-energia-zasoby-środowisko. Autor bestsellerów „Świat na rozdrożu”, „Rewolucja energetyczna. Ale po co?”, „Nauka o klimacie” oraz „Zrozumieć transformację energetyczną”. Założyciel i redaktor portali naukaoklimacie.pl i ziemianarozdrozu.pl. Laureat głównej nagrody „Dziennikarze dla klimatu 2015”, „Economicus 2016” za najlepszą książkę szerzącą wiedzę ekonomiczną oraz „Promotor Energetyki Odnawialnej 2016”. Wraz z zespołem redakcji „Nauka o klimacie” laureat przyznawanej przez MNiSW oraz PAP nagrody „Popularyzator Nauki 2017”. „Lider edukacji o zrównoważonym rozwoju” magazynu Forbes w 2022 r.
Anna Sierpińska
Fundacja Edukacji Klimatycznej
Popularyzatorka nauki specjalizująca się w tematyce klimatycznej i wpływu zmiany klimatu na środowisko przyrodnicze. Obejmuje to kwestie m.in. bioróżnorodności, rolnictwa, zdrowia ludzi i zwierząt. Analityczka procesów z pogranicza przyroda/społeczeństwo/biznes. Laureatka (wraz z zespołem) nagrody Popularyzator Nauki w 2017 r., dziennikarka portalu „Nauka o klimacie”, absolwentka Wydziału Architektury Krajobrazu SGGW.
dr hab. Iwona Wagner
Uniwersytet Łódzki
Profesor Uniwersytetu Łódzkiego w Katedrze UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej, Sekretarz interdyscyplinarnego Zespołu Doradczego ds Kryzysu Klimatycznego przy Prezesie PAN. Zajmuje się ekohydrologią, adaptacją do zmian klimatu i wdrażaniem rozwiązań opartych o przyrodę.
dr hab. Julia Fiedorczuk
Pisarka, poetka
Ttłumaczka, wykładowczyni Instytutu Anglistyki i współzałożycielka Centrum Humanistyki Środowiskowej na Uniwersytecie Warszawskim. W swojej twórczości wybija na pierwszy plan relacje między ludźmi a pozaludzką przyrodą i podkreśla światotwórczą siłę literatury. Autorka zbiorów opowiadań „Poranek Marii” (Biuro Literackie, 2010) i „Bliskie kraje” (Marginesy, 2016), oraz powieści: „Biała Ofelia” (Biuro Literackie, 2013), „Nieważkość” (Marginesy, 2015, nominacja do nagrody literackiej Nike), „Pod słońcem” (Wydawnictwo Literackie, 2020, nominacje do: Nagrody Literackiej m. st. Warszawy, Nagrody im. Juliana Tuwima i Nagrody im. Wiesława Kazaneckiego) i „Dom Oriona” (Wydawnictwo Literackie, 2023). Opublikowała sześć tomów wierszy. Za ostatni – „Psalmy” (Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, 2017) – otrzymała Nagrodę Poetycką im. Wisławy Szymborskiej. Jej teksty i przekłady ukazywały się między innymi w „Literaturze na świecie”, „Dwutygodniku” i „Tygodniku Powszechnym”. Jest felietonistką “Przekroju” oraz “Polityki”. Utwory Julii Fiedorczuk przetłumaczono na ponad 20 języków.
Karolina Pluta
Tutorka, coachka, trenerka
Pedagożka teatru, prezeska Stowarzyszenia Pedagogów Teatru. Specjalistka od przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu w organizacjach pozarządowych i instytucjach kultury - na tym polu współpracuje z Fundacją Culture Shock. Od wielu lat wspiera w rozwoju instytucje kultury, organizacje pozarządowe, aktywistów i artystki. Prowadzi warsztaty, procesy twórcze i sesje indywidualne. W swoich działaniach łączy edukację ze sztuką, podczas warsztatów, szkoleń i spotkań indywidualnych korzysta z różnorodnych narzędzi m.in: pracy z ciałem, impro, NVC, kreatywnego pisania. Wierzy, że wszyscy możemy pracować mniej.
Ida Bocian
Trenerka, animatorka kultury
Animatorka kultury, trenerka organizacji pozarządowych, aktorka, reżyserka, scenarzystka. Współpracowała m.in. z Narodowym Centrum Kultury, Akademią Rozwoju Filantropii w Polsce i Towarzystwem Inicjatyw Twórczych „ę” jako członkini sieci Latających Animatorów Kultury, ekspertka i tutorka. Trzykrotnie była członkinią zespołu ekspertów oceniających wnioski do PO „Edukacja kulturalna” MKiDN. Nagrodzona w konkursie „Eurotalent” TVP Poznań, w dziedzinie kultury, w 2003 roku. Nominowana do Sztormów Roku 2014 w dziedzinie kultury oraz do Pomorskiej Nagrody Artystycznej 2014. Uhonorowana Nagrodą Artystyczną Prezydenta Gdyni „Galion Gdyński” w roku 2015.
Monika Jaszcza
Polska Zielona Sieć
Z wykształcenia ekonomistka. Spółdzielniami energetycznymi w Polsce zajmuje się niemal od początku. W kampanii Więcej niż Energia Polskiej Zielonej Sieci działa od 2022 roku. Organizuje warsztaty dla samorządów, przedsiębiorców, stowarzyszeń, dla każdego, kto chce zgłębić temat energetyki obywatelskiej, sieciuje interesariuszy. Nic w temacie energetyki obywatelskiej nie umknie jej uwadze.
Rafał Krenz
Coop Tech Hub
Filozof i ekonomista, pedagog i animator, dyrektor kooperacji i innowacji w CoopTech Hub. Autor publikacji z obszaru ekonomii społecznej, innowacji społecznych oraz polityk publicznych. Członek Polskiej Sieci Ekonomii, związany z siecią Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej oraz Stowarzyszeniem Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL. Dyrektor Centrum Badań Społeczności i Polityk Lokalnych Collegium Civitas.
Jakub Jędrak
Polski Alarm Smogowy
Należy do Polskiego Alarmu Smogowego (PAS). W ramach działalności w PAS zajmuje się popularyzacją wiedzy o wpływie zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie. Na portalach smoglab.pl oraz naukaoklimacie.pl pisze od czasu do czasu o smogu, ochronie środowiska, energetyce, a przede wszystkim o zmianie klimatu i jej konsekwencjach.
Kamil Śliwowski
Otwarte Zasoby
Trener kompetencji cyfrowych i autor kursów e-learningowych. Ponad dekadę działał w ruchu na rzecz otwartych zasobów wiedzy: Creative Commons. Od kilkunastu lat związany z trzecim sektorem, współpracuje z Fundacją Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, Panoptykon, Szkoła z Klasą. Tworzy kursy e-learningowe i pisze newsletter poświęcony trendom i technologiom w edukacji (otwartezasoby.pl/newsletter). Pracuje jako instructional designer w INCO Academy, gdzie współtworzy kursy o cyfrowych, zielonych kompetencjach, transformacji energetycznej, sztucznej inteligencji. Zasiada w radzie programowej Fundacji Orange. Najbardziej lubi uczyć się poprzez uczenie innych.
Anna Desogus
Circular Together, Mozaika Klimatyczna
Założycielka firmy Circular Together. Wykwalifikowana moderatorka oraz trenerka warsztatu Climate Fresk. Ma za sobą poprowadzenie ponad 50 warsztatów oraz kilkunastu szkoleń w wyniku, których przygotowała ponad 150 osób do roli moderatora. Ambasadorka Europejskiego Paktu na Rzecz Klimatu - brała udział jako mówczyni w wydarzeniu TEDxEuropeanClimatePactWarsaw. Pracuje także na stanowisku Network Expert for Central & Eastern Europe w programie Planet Reuse promującym opakowania wielorazowe. Ekspertka w programie Climate Leadership prowadzonym przez Centrum UNEP-Grid Warszawa. Była zapraszana jako ekspertka na międzynarodowe wydarzenia takie jak TAIEX EPPA Circular Economy Workhop for Western Balkans, Circular Plastics Network for Training, Circ4Life Open Innovation Camp, Assessment of Turkey's Potential on Transition to Circular Economy czy też cykl webinarów organizowanych przez European Environmental Bureau we współpracy z Environment Society of Oman. Gościła m.in w podcastach Kwadrans dla Klimatu, Halo tu Europa, Edukacja Zrównoważona, Po co to eko.
Marta Puciłowska-Schielmann
Trenerka
Wiceprezeska Instytutu Cyfrowego Obywatelstwa, ekspertka Fundacji Szkoła z Klasą, kulturoznawczyni, tłumaczka ustna, trenerka. Współautorka ogólnopolskich raportów dotyczących kondycji psychicznej młodych i dorosłych pracujących w edukacji, współtwórczyni ogólnopolskich i międzynarodowych programów edukacyjnych wspierających zdrowie psychiczne i odporność psychiczną młodych i dorosłych w kontekście wyzwań cyfrowych, dezinformacji, budowania relacji.
Krzysztof Jodłowski
Badacz Społeczny
Od ponad 20 lat nieprzerwanie w branży badawczej, wcześniej w największych agencjach badawczych w Polsce (głównie Kantar), ostatnie 10 lat jako Account Director, obsługujący marki z listy największych reklamodawców w Polsce. Od 2020 rozwija własny butik Day Ray, pod którym działa głównie dla fundacji, realizując złożone badawczo i socjologicznie projekty dotyczące środowiska, klimatu, trudnych spraw społecznych.